آپنه نوزاد یا وقفه تنفسی در خواب را چگونه می توان تشخیص داد؟

آپنه نوزاد یا وقفه تنفسی در خواب یک اختلال تنفسی مرتبط با خواب و از جمله بیماری های شایع نوزادان است. هنگامی که مغز کودک تغییراتی در میزان اکسیژن دریافتی احساس می کند؛ به ریه ها سیگنال می دهد که به تنفس خود ادامه دهند. شرایط موجود می تواند خواب کودک تان را به مشکل بیندازد و به دفعات از خواب بیدار شود. بنابراین قصد داریم در این مقاله توضیحاتی درباره این بیماری به شما بدهیم تا اطلاعات و آگاهی لازم را درباره این بیماری بدانید.

آپنه نوزاد یا وقفه تنفسی

نشانه‌ های متعددی وجود دارد که والدین می ‌توانند هنگام خواب فرزندشان به دنبال آن باشند تا متوجه شوند که آیا ممکن است نوزادشان آپنه خواب داشته باشد یا خیر. اولین کاری که آنها می توانند انجام دهند این است که به تنفس نوزاد گوش دهند. اگر کودک شما به طور معمول برای تنفس مکث می کند، نفس نفس می زند، تنفسش برای مدت کوتاهی متوقف می شود، تنفس پر سر و صدا دارد یا اینکه خرخر می کند، باید به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر صدایی شبیه خروپف می شنوید که هر شب هم تکرار می شود، لازم است نگران آپنه نوزاد در خواب باشید. این که بچه ‌های کوچک در تخت خواب شان گریه کنند غیرمعمول نیست، اما نوزادان خروپف نمی ‌کنند. خروپف زمانی اتفاق می ‌افتد که بافت اضافی در کام یا یوولا (لوب نرم و گوشتی بافتی که از پشت سقف دهان آویزان است) در حین تنفس مرتعش شود.

برخی از کودکان مبتلا به آپنه خواب خروپف نمی کنند اما در طول خواب تنفس پر سر و صدا و دشواری دارند. برخی دیگر حتی در طول روز از طریق دهان نفس می کشند. سایر علائم آپنه نوزاد شامل خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و مشکل در بیدار شدن است. اختلال در چرخه خواب و بیداری کودک همچنین می تواند باعث بیدار شدن مکرر، شب ادراری یا راه رفتن در خواب شود. برخی از کودکان به دلیل آپنه مشکلات رفتاری دارند که اغلب به اشتباه شرایطی مانند اختلال کمبود توجه بیش فعالی نسبت داده می شود.

انواع آپنه نوزاد

آپنه نوزاد بیشتر در کودکانی دیده می شود که تا قبل از هفته 37 بارداری متولد می شوند؛ یا به زبان ساده تر هر چه کودک زودتر از زمان موعد متولد شده باشد احتمال بیشتری دارد که به این بیماری مبتلا شود. این بیماری به دو صورت در نوزادان مشاهده می شود: آپنه انسدادی خواب (OSA) و آپنه خواب مرکزی (CSA).

1. آپنه انسدادی

انسداد یا باریک شدن مسیر تنفسی از بینی تا دهانه ریه ها (راه هوایی فوقانی) است. ممکن است دلایل مختلفی برای انسداد یا باریک شدن راه هوایی وجود داشته باشد، اما  این باعث می شود که هوا (اکسیژن) کمتری به ریه های نوزاد تان وارد کند.

2. آپنه خواب مرکزی

نوعی آپنه خواب است که در آن سیگنالی که از مغز به شما می‌گوید در هنگام خواب نفس بکشید، به تاخیر می‌افتد. میزان دقیق شیوع آپنه نوزاد هنوز ناشناخته است، اما بین یک تا پنج درصد از همه کودکان آپنه خواب دارند. هنگامی که آپنه خواب زود تشخیص داده شود، می توان برای جلوگیری از سایر عوارض طولانی مدت آن را درمان کرد. آپنه خواب مرکزی نادرتر است هنگامی اتفاق می افتد که مغز کودک عملکرد درستی ندارد و برای تنفس به بدن دستور نمی دهد. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد در نوزاد نارس  یا نوزادانی که مادر آن ها در دوران بارداری سیگار مصرف می کنند، خطر آپنه نوزاد افزایش می یابد. آپنه خواب مرکزی اغلب ایدیوپاتیک است (علت ناشناخته دارد). همچنین می‌تواند در کودکان مبتلا به تومور های عصبی (مانند تومور های مغزی، هیدروسفالی و شانت VP، فلج مغزی، ناهنجاری ‌های کیاری و آسیب مغزی) دیده شود.

راه های تشخیص آپنه نوزاد و کودکان توسط پزشک

۱ – معاینه فیزیکی

پزشک ممکن است از شما بخواهد که علائم و نشانه های قابل توجهی مانند خروپف، بی قراری در هنگام خواب، شب ادراری یا مشکلات رفتاری را توضیح دهید. قد و وزن کودک شما برای تعیین اضافه وزن یا چاق بودن او اندازه گیری می شود؛ پزشک همچنین ساختار صورت کودک شما را از نظر ویژگی ‌های غیر معمول، مانند فک کوچک یا پل صاف بینی، ارزیابی می ‌کند. معاینه بصری مجرای بینی، که با نور مخصوص انجام می شود، می تواند تورم یا پولیپ را که ممکن است ناشی از آلرژی باشد، نشان دهد. پزشک همچنین ممکن است گلو را به صورت بصری بررسی کند تا مشخص کند که آیا لوزه ها متورم هستند یا خیر. علاوه بر این، در صورتی که کودک تان بیش از دو سال داشته باشد پزشک به صحبت ‌های آن گوش می‌دهد تا تشخیص دهد که آیا تنفس آن از طریق دهان است یا خیر.

۲-مطالعه خواب

 پزشک ممکن است یک مطالعه خواب شبانه یا پلی سومنوگرام را در آزمایشگاه خواب برای تأیید تشخیص آپنه نوزاد توصیه کند. مطالعه خواب اغلب برای کودکان مبتلا به سندرم دان یا سایر شرایط ژنتیکی مرتبط با آپنه خواب توصیه می شود. مطالعات خواب همچنین برای تشخیص آپنه خواب در کودکانی که دارای علائمی هستند که دلیل واضحی ندارند، مانند بزرگ شدن لوزه ها یا بافت آدنوئید، مفید است.

نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کنید این است که اگر نوزادی آپنه خواب داشته باشد، هنگام چرت زدن در طول روز نیز دچار مشکل تنفسی می شود. آپنه نوزاد فقط مختص خواب شبانه نیست.

۳-آندوسکوپی بینی

متخصص گوش، خلق و بینی در صورتی که نسبت به بزرگ شدن آدنوئیدهای بزرگ شده کودکتان مشکوک باشد ممکن است تجویز اندوسکوپی بینی برای کودک تان انجام دهد. این روش تشخیصی پزشک را قادر می ‌سازد تا تصویر واضحی از بافت آدنوئید کودک شما به دست آورد، بافتی که به راحتی لوزه‌ ها دیده نمی ‌شود.

این آزمایش در کمتر از پنج دقیقه در مطب پزشک انجام می شود. ابتدا پزشک بینی کودک شما را با یک بی حس کننده موضعی اسپری می کند تا ناراحتی را از بین ببرد. سپس پزشک یک آندوسکوپ – یک لوله باریک و انعطاف پذیر با نور فیبر نوری و دوربین متصل – را در پشت بینی کودک شما قرار می دهد تا علائم التهاب را جستجو کند.

۴-تست های تصویربرداری

گاهی اوقات، سونوگرافی قبل از تولد ممکن است ویژگی های آناتومیک غیرعادی را نشان دهد که می تواند منجر به آپنه نوزاد شود. اگر سایر آزمایشات قبل از تولد، مانند آمنیوسنتز یا نمونه برداری از پرزهای کوریونی، یک بیماری ژنتیکی مانند سندرم دان را که با رشد غیرعادی صورت همراه است، تشخیص دهد.

اگر نوزادی با راه هوایی، فک یا سوراخ های بینی کوچک متولد شود، پزشک معمولاً آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن یا اسکن MRI را درخواست می کند. اشعه ایکس و سی تی اسکن برای بررسی استخوان فک استفاده می شود. اسکن های ام آر آی می توانند تصویری از ساختار های نرم در راه هوایی، مانند توده ها، که ممکن است علت آپنه خواب باشند را نشان دهند. جراحان از این تصاویر برای کمک به تعیین مناسب ترین درمان برای کودک استفاده می کنند.

آیا آپنه نوزاد تهدید کننده زندگی است؟

آپنه نوزاد می تواند تهدید کننده زندگی باشد و در صورتی که درمان نشود، می تواند بر الگوی خواب کودک تأثیر بگذارد زیرا در این حالت مغز به طور مداوم کودک را برای نفس کشیدن بیدار می کند. اگر این بیدار شدن به اندازه ای که دفعاتش برای نوزاد زیاد است اتفاق بیفتد، نوزاد خواب آرامی نخواهد داشت که این موضوع می تواند بر عملکرد او در طول روز تأثیر بگذارد. پس از گذشت زمان، این مسئله می تواند باعث آسیب طولانی مدت به قلب، مغز و سایر قسمت های بدن نیز شود.

چه زمانی باید نگران تنفس نوزاد خود باشیم؟

علائم و نشانه هایی وجود دارد که پس از مشاهده آن ها باید با پزشک مشورت کنید تا از سلامت کودک اطمینان حاصل کنید؛ برخی از این موارد شامل موراد زیر می شوند:

1. تنفس نوزاد همراه ببا خر خر کردن: گاها ممکن است نوزاد در پایان هر تنفس صدایی مشابه صدای خر خر یا ناله داشته باشد. در برخی موارد که کودک سرش را به حالت درستی روی بالش قرار نداده باشد این صدا طبیعی است اما در صورت عادی نشان دهنده بیماری است.
2. تنفس نامنظم همراه با تکان های شدید پره های بینی: در صورتی که در هنگام تنفس پره های بینی نوزادتان تکان می خورد حکایت از تلاش های او برای تنفس است؛ گاها ممکن است کودک تان سرما خورده باشد و این موضوع امری طبیعی باشد اما بهتر است باز هم به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم کودک تان را معاینه کند.
3. انقباض شکمی: در شرایط غیر معمول نوزاد به هنگام تنفس با مشکلات تنفسی روبه رو شده و به سادگی بالا و پایین شدن عضلات شکمش را می توانید مشاهده کنید.
4. کم آوردن نوزاد در هنگام تنفس و بی حال شدن: در صورتی که نوزاد با مشکلات تنفسی رو به رو باشد خیلی زود انرژی بدنش فروکش خواهد کرد و از آن نوزاد پر جنب و جوش و پر سر و صدا به نوزادی خسته و بی رنگ و رو تبدیل خواهد شد.
5. داشتن تب و تنفس های شدید کودک در خواب: علائم اصلی داشتن عفونت کودکان همراه با تب است؛ همانطور که تنفس کودک را بررسی می کنید به دمای بدنش نیز توجه کنید. گاها علت تنفس های پشت سر هم نوزادتان ممکن است سرماخوردگی باشد.

شما به عنوان یک مادر آگاه پس از مشاهده علائم باید خونسردی خود را حفظ کنید و سپس به دنبال راه های درمان آن باشید؛ شاید تنفس های کوتاه و یا نفس نفس زدن کودک تان علائمی از سرما خوردگی و یا یک بیماری عادی باشد.

درمان آپنه نوزاد

درمان بیماری آپنه نوزاد بستگی به شدت و نوع آن دارد. برخی از نوزادان به جراحی نیاز دارند، اما بیشتر آنها با در بزرگسالی خود به خود درمان می شوند. برخی دیگر ممکن است نیاز به درمان با کمک اکسیژن داشته باشند. در این صورت فراهم کردن حمایت تنفسی برای نوزاد تا زمانی که بتوانند به اندازه کافی رشد کند توصیه می شود. در صورت عدم توجه به این بیماری ممکن است با سندورم مرگ ناگهانی نوزادتان مواجه شوید؛ بهتر است در دوره نوزادی چند بار در طول روز تنفس کودک تان را چک کنید.

کلام آخر

امیدواریم از این مقاله اطلاعات کامل و جامعی کسب کرده باشید؛ در صورتی که نسبت به وجود این بیماری در کودک تان مشکوک هستید بهتر است به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید تا در صورت لزوم پزشک آزمایشات لازم را برای کودک تان انجام دهد.