پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی چیست و علائم آن کدامند؟

در گذشته مادران ما با خطرات و مشکلات زیادی در دوره بارداری شان مواجه می شدند و حتی در برخی موارد با سقط جنین و یا مرگ مادر ختم می شد. امروزه با بالا رفتن سطح آگاهی عمومی و پیشرفت های علمی، بسیاری از بیماری ها و مشکلات مادران در دوره بارداری رفع می شود. به همین دلیل قصد داریم در این مقاله به بیماری پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی بپردازیم و اطلاعاتی درباره علائم و نحوه رفع این بیماری به شما بدهیم.

در سال های اخیر مادران از طریق کتاب، چنل، پادکست های مختلف و غیره نسبت به افزایش آگاهی خود اقدام کرده اند و بدین ترتیب از استرس و ترش شان کاسته شده است. یکی از مشکلات دوره بارداری مسمومیت بارداری است که امروزه در دنیا بسیار رواج پیدا کرده است بدین ترتیب در ادامه شما را با این عارضه بیشتر آشنا می کنیم تا در صورت مشاهده علائم این بیماری با حفظ خونسردی آگاهانه نسبت به رفع آن اقدام کنید.

مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی) چیست؟

مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی از فشارخون بالا می آید؛ اگر از آن دسته مادرانی هستید که به فشارخون خود اهمیت نمی دهید امکان مبتلا شدن به این بیماری در شما بالا است. مسمومیت بارداری یکی از عوارض و عواقب فشارخون بالا است و در صورت کنترل نشدن می تواند هم برای مادر و هم برای جنین بسیار خطرناک باشد.

خانم ها بسیار در معرض فشارخون بالا هستند؛ افزایش حجم خون، افزایش گردش خون و تغییرات هورمونی از عوامل بروز بیماری فشارخون در بارداری است. شما می توانید با ایجاد کردن تغییراتی در برنامه تغذیه و سبک زندگی فشارخون تان را کنترل کنید و درگیر این بیماری نشوید.

چه زمانی احتمال بروز این بیماری بیشتر است؟

مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی معمولا از هفته بیستم تا یک هفته پس از زایمان بروز می کند و می تواند در صورت عدم رسیدگی خطراتی برای مادر و جنین داشته باشد. بهتر است اگر مستعد به مسمومیت هستید یا سابقه فشارخون بالا دارید تحت نظر پزشک باشید تا از بروز این بیماری خطرناک جلوگیری کنید.

پره اکلامپسی چه علائمی دارد؟

این بیماری با انقباض رگ های خونی سبب بالا رفتن فشار مادر شده و بدین ترتیب جریان خون بدن مادر را مختل می کند و تغذیه جنین را به خطر می اندازد. در صورت عدم پیگیری و درمان باعث آسیب های جسمانی برای جنین، زایمان زودرس و گاها مرگ جنین می شود. این بیماری نیز مانند انواع بیماری ها دارای سه سطح خفیف، پیشرفته و حاد می شود که در ادامه به بررسی هر یک از آن ها خواهیم پرداخت.

1. مسمومیت بارداری خفیف

مسمومیت بارداری خفیف بدین معناست که فشارخون در حال بالا رفتن است و اگر درمان نشود اوضاع بدتر خواهد شد. به زبان دیگر فشارخون ایده آل برای مادران باردار با توجه به بنیه و قوای بدنی متفاوت است و معمولا بین 8 تا 12 قرار دارد؛ اگر مادر با فشار نرمال 10 به یکباره فشارش روی 12 بیاید باید فورا نسبت به درمان خود اقدام کند. برخی از علائمی که مادران در مسمومیت خفیف تجربه می کنند شامل:

• ورم غیر طبیعی در صورت و پاها (مخصوصا در روز)
• مشاهده پروتئین در ادرار
• درد در ناحیه کمر
• افزایش وزن غیر طبیعی

در صورتی که پس از مشاهده این علائم نسبت به درمان خود اقدام نکنید علائم شما بیشتر می شود و مسمومیت شما حاد تر می شود و به مرور زمان می تواند برای شما و جنین تان خطر آفرین باشد.

2. مسمومیت بارداری شدید یا پره آکلامپسی شدید

در این مرحله مسمومیت شما پیشرفت کرده و فشارخون تان را از استاندارد خارج کرده است؛ حال با گذر زمان به مرور علائم تان تشدید خواهد شد. برخی از علائم مسمومیت پیشرفته شامل موارد زیر می باشد:

• تاری دید
• دو بینی
• سردر شدید و غیر قابل کنترل با قرص
• حالت تهوع
• استفراغ
• درد در ناحیه شکم
• سرگیجه
• ضربان قلب بالا
• افزایش وزن بیشتر از حد مجاز
• پف و تورم بدن
• تنفس شدید و احساس نفس تنگی

اگر علائم ذکر شده را مشاهده کردید بهتر است فورا با پزشک ماما خود تماس بگیرید و برای بررسی شرایط بهتر جنین به بیمارستان مراجعه کنید. گاها ممکن است در این مرحله پزشک بدون وقفه سزارین را توصیه کند تا به سلامت جنین کمک کند.

3. مسمومیت بارداری تشنجی یا پره اکلامپسی

اگر نسبت به درمان این بیماری هوشیار عمل نکنید و یا در صورت لزوم با زایمان سزارین موافقت نکنید ممکن است آسیب های جبران ناپذیری برای مادر و یا جنین به همراه داشته باشد. برخی از علائم شدید این مرحله از بیماری شامل موارد زیر می باشد:

• تشنج
• اغما
• مرگ مادر
• مرگ جنین

لازم به ذکر است قبل از بروز علائم شدید مادر دچار گرفتگی و کشیدگی عضلات خواهد شد بهتر است قبل از تشنج و رفتن به حالت اغما فورا به بیمارستان مراجعه کنید.

راه های درمان و کنترل پره اکلامپسی

معمولا پزشکان در دوره بارداری علائم مربوط به این مسمومیت را برای مادر شرح می دهد تا در صورت بروز این حادثه فورا اقدامات لازم را انجام دهند. در برخی موارد این بیماری قابل پیشگیری نیست و مادر و جنین هر دو تحت نظر قرار می گیرند:

• بارداری اول
• بارداری چند قلویی
• تحرک کم
• ابتلا مادر به دیابت
• ابتلای مادر به بیماری فشارخون
• بارداری در سنین بالا
• تغذیه نامناسب
• سن مادر کمتر از 16 سال باشد
• ضعف سیستم ایمنی بدنی
• مبتلا بودن مادر به بیماری های کلیوی
• اضافه وزن مادر
• بارداری با استفاده از روش های غیر طبیعی
• مصرف سیگار و الکل مادر

چگونگی تشخیص دادن پره اکلامپسی

در صورتی که سابقه خانوادگی در بیماری فشارخون دارید بهتر است پزشک تان را در جریان بگذارید تا نسبت به این موضوع حساس تر عمل کند. در صورتی که فشارخون مادر بالا باشد پزشک به سراغ بررسی پروتئین در ادرار مادر می رود تا مسمومیت بارداری را تایید یا تکذیب کند. بدین ترتیب 300 میلی گرم پروتئین در ادرار را نشانه ای از مسمومیت بارداری اعلام می کند و برای ادامه روند درمان مراحل زیر را پیش می گیرد:

1. گرفتن شرح حال از مادر
2. اندازه گیری ارتفاع رحم
3. بررسی سن بارداری مادر
4. وزن گیری مادر
5. بررسی صدای قلب جنین
6. کنترل روزانه حرکت جنین
7. اندازه گیری پروتئین ادرار مادر به صورت یک روز در میان
8. سونو گرای سریالی از رشد جنین
9. بررسی سلامت جنین به صورت هفتگی
10. اندازه گیری فشارخون مادر به فواصل 9 ساعته

این روند برای بررسی شرایط مادر و بهبود وضعیت جنین انجام می شود تا پیش از بروز علائم شدید تر مادر درمان شود. هیچ اقدام خاصی برای پایان دادن به این بیماری وجود ندارد مگر چند اقدام ساده که به کمک آن ها بتوانید از این بیماری پیشگیری کنید:

• استفاده از مایعات و محرک ها برای افزایش ادرار مادر
• استفاده از ترکیبات سولفات منیزیم برای پیشگیری از تشنج
• کنترل فشارخون با داروهای مجاز
• اقدامات لازم به جهت رشد سریع جنین

عوارض مسمومیت بارداری برای جنین

پره آکلامپسی علاوه بر به وجود آوردن عوارضی مانند: تهوع، استفراغ، سردرد، سرگیجه، تنگی نفس و غیره برای جنین نیز عارضه های خاص خودش را دارد برخی از عارضه های مسمومیت بارداری برای جنین به شرح زیر است:

1. جدا شدن جفت: جدا شدن یا قطع جفت که سبب خونریزی شدید مادر و نقص در تغذیه و اکسیژن رسانی به جنین را به همراه خود دارد در بهترین حالت منجر به توقف رشد آن می شود.
2. سندروم هلپ: این سندروم یکی از خطرناک ترین و مشکل ساز ترین بیماری های دوره بارداری است که مادر بر اثر نارسایی کبدی پلاکت خون از دست می دهد و دچار بیماری همولیز می شود. در صورت درمان نشدن فوری این بیماری منجر به پاره شدن کبد، سکته مغزی و یا مرگ مادر می شود.

راه های پیشگیری از پره اکلامپسی

همانطور که گفته شد درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما شما می توانید با استفاده از راه هایی که ذکر کردیم نسبت به این بیماری پیشگیری های لازم را انجام دهید برخی از موارد زیر نیز می تواند در پیشگیری از این بیماری موثر باشد:

• تامین کلسیم و مواد معدنی مورد نیاز بدن در دوران بارداری
• مصرف به اندازه انواع ویتامین ها زیر نظر پزشک
• استفاده از رژیم غذایی بارداری، میوه، سبزیجات و اسیدهای چرب
• تحرک کافی و انجام فعالیت های روزانه
• انجام ورزش های مناسب برای دوره بارداری
• کنترل وزن
• عدم مصرف فرآورده های پروتئینی مانند: سوسیس، کالباس و غیره
• کاهش و یا حذف نمک در دوران بارداری

نمی توان به قطع یقین گفت که استفاده نکردن از این موارد در کاهش دادن این بیماری تاثیر دارد اما طی تحقیقات و آزمایش های انجام شده بر روی مادرانی که این موارد را رعایت کرده اند کمتر دچار مسمومیت بارداری شده اند.

کلام آخر

اگر قصد دارید از این بیماری دور بمانید بهتر است نسبت به انجام غربالگری و آزمایشات پیش از بارداری جدی باشید؛ در صورتی که در دسته افرادی هستید که بیشتر در معرض این بیماری هستند بهتر است قبل از اینکه اقدام به بارداری کنید زیر نظر پزشک متخصص باشید و مراقبت های لازم را در پیش بگیرید تا از بروز این بیماری جلوگیری کنید.